Cuộc sống của chúng ta luôn chứa đựng vô vàn những điều kì diệu, ở bất cứ đâu, trong vạn vật đều có những mật mã mà nếu muốn giải chúng sẽ phải tốn rất nhiều thời gian, công sức và trí tuệ. Ngay trong ngôn ngữ mà chúng ta nói hàng ngày cũng thế, nếu không có một vốn sống sâu, không tích lũy cho khối óc một kho tàng ngôn ngữ giàu có, đa dạng thì ắt hẳn, những cụm từ trừu tượng như kim chỉ nam bạn cũng khó có thể giải đoán được nghĩa gốc của nó là gì. Đã có không ít nhà ngôn ngữ học thực hiện những cuộc hành trình dài để tìm kiếm ý nghĩa đích thực kim chỉ nam là gì? Trải qua nhiều công trình nghiên cứu, ngày nay ý nghĩa đích thực của thuật ngữ này đã được đúc kết.
Bài viết sau đây sẽ được coi như một tài liệu dễ đọc, dễ hiểu để giúp bất kỳ ai có cơ hội mở rộng vốn từ cho chính mình ở thuật ngữ kim chỉ nam. Hãy theo dõi nhé!
1. Kim chỉ nam là gì?
Trong cuộc sống, từ kim chỉ nam được dùng phục vụ cho mục đích nói về phương hướng. Tuy nhiên, trong gốc tích của cụm từ này, giá trị thể hiện lại không đơn giản chỉ có vậy. Còn rất nhiều thông tin thú vị ẩn đằng sau từ ngữ đó sẽ được hé mở dần trong bài viết dưới đây.
Về bản chất, "kim chỉ nam" đóng vai trò là một cụm từ ngữ, thế nhưng trong ngôn ngữ nói của Việt Nam, nó được sử dụng với giá trị là một từ có cấu trúc cố định. Nhiều cuốn từ điển tiếng Việt đã ghi nhận Kim chỉ nam là một từ, điển hình như tại cuốn Từ điển Tiếng Việt được xuất bản bởi Viện Ngôn ngữ học do Hoàng Phê làm chủ biên đưa ra định nghĩa về từ ngữ này tại trang số 524 như sau:
Kim chỉ nam chính là "kim chỉ hướng trong la bàn; thường dùng để ví sự chỉ dẫn đúng đăn về phương hướng, đường lối".
(Trích dẫn nội dung trong từ điển)
Với cách giải nghĩa trên, dễ thấy kim chỉ nam biểu thị 2 ý nghĩa, nghĩa đen và nghĩa bóng. Thời xa xưa người ta thường dùng nó với nghĩa đen nhiều hơn nhưng ngày nay, chủ yếu cụm từ phát huy giá trị ngôn ngữ và được dùng với nghĩa bóng rất nhiều. Dần dà, nó trở thành cách nói mang đậm tính nghệ thuật được dùng trong ngôn ngữ văn chương và nhiều tác phẩm văn học.
Bàn sâu về thuật ngữ, chúng ta nên đi tìm nguồn gốc mà nó ra đời và suốt hành trình lịch sử phát triển của nó. Sẽ có rất nhiều điều thú vị mà bạn chưa từng biết đến trong từ ngữ này. Ngay sau đây, hãy khám phá về những giá trị tuyệt vời đó nhé.
2. Nguồn gốc thú vị của cụm từ Kim chỉ nam có thể bạn chưa từng được biết
Thuật ngữ này có nguồn gốc từ tiếng Hán. Bởi lẽ tiếng Hán tồn tại tổ hợp ngôn ngữ có âm Hán Việt là "chỉ nam châm". Người Việt đã Việt Hóa tổ hợp này để đảm bảo từ ngữ phù hợp và dễ dàng sử dụng hơn. Cụ thể ông cha ta đã dịch từ châm (một âm Hán Việt được giải nghĩa là cây kim) chuyển thành cụm từ "kim chỉ nam".
Bên cạnh đó, ở ngôn từ Tiếng Việt ta còn xuất hiện nguyên bản từ "nam châm", nó trùng khớp với cụm từ Hán Việt trên nhưng ý nghĩa biểu thị của từ nam châm này lại là nói về một vật mang đặc tính vật lý có thể hút được sắt. Thời xưa, nam châm của Việt Nam cũng được gọi là chỉ nam châm, tức nói về cây kim trong la bàn.
Đến đây dường như chúng ta có thể mường tượng được ẩn đằng sau hành trình biến đổi ngôn ngữ đó để đến được với giá trị ngôn ngữ cuối cùng của từ kim chỉ nam chính là cả một câu chuyện dài đầy hấp dẫn. Câu chuyện ấy có liên quan tới cả chiếc la bàn thuở xưa, tới những chiếc kim và cả những thỏi nam châm.
Xem thêm: Việc làm kinh doanh bất động sản
Vậy câu chuyện thú vị liên quan đến kim chỉ nam có nội dung như thế nào?
Kim chỉ nam gắn liền với thuật ngữ chiếc la bàn đã xuất hiện trên trái đất từ cả ngàn năm trước công nguyên. Những người Trung Hoa cổ đại là người đi tiên phong trong việc tìm ra nguyên tắc hoạt động của la bàn và dần phát triển nó. Ở thời nhà Chu, chiếc La bàn từ đã được phát minh sau khi con người có tri thức về từ lực, cũng chính lúc này, đá nam châm được khai thác. Từ kim chỉ nam bắt đầu được sử dụng ở giai đoạn này, đặc điểm đặc trưng của nó mang hình chiếc muỗng có chất liệu hoàn toàn bằng nam châm tự nhiên.
Khi sử dụng, người xưa sẽ đặt chiếc muỗng nam châm này lên đế đồng có bề mặt láng bóng nhằm giảm đi sự ma sát. Chọn chất liệu đồng để phục vụ cho việc chỉ hướng của nam châm cũng có nguyên lý của nó, đó là vì đồng không có từ tính nên cũng sẽ không gây ảnh hưởng đến từ trường. Đặt muỗng ở giữa đế đồng với phần muỗng tròn làm trọng tâm, phần cáng của thìa (tức kim chỉ nam) khi ấy sẽ có thể quay quanh được phục vụ cho việc chỉ hướng chính xác. Ở trạng thái cân bằng, ổn định, cán nam châm sẽ luôn chỉ về hướng nam.
Trong quan niệm thời phong kiến, hướng Nam vốn chỉ hướng dành riêng cho các bậc Đế Vương của Trung Hoa.
Theo một số tài liệu cổ ghi chép lại lịch sử của Kim chỉ nam thì những người sống ở phương Nam cũng bắt đầu hiểu và sử dụng cụm từ này ở thời Chu Công. Khi đó, mạn vùng phía Nam của Giao Chỉ có nước Việt Thường. Có cả một tích chuyện xưa dài để nói về nguồn gốc sử dụng và ý nghĩa của từ kim chỉ nam, chỉ biết rằng, từ ngữ này gắn với tích của nước Việt Thường thì nó được giải nghĩa là một từ chỉ đường lối, phương hướng.
Xem thêm: Ngành quản lý xây dựng
Quả thực có rất nhiều giả thuyết được đưa ra để giải nghĩa cho thuật ngữ này. Nhưng ý nghĩa quan trọng nhất mà từ ngữ biểu thị chính là ý nghĩa gắn liền với chiếc la bàn ở mặt nghĩa đen. Bên trong chiếc la bàn có một cây kim chỉ hướng, đó cũng chính là vật quan trọng nhất giúp con người định hướng rõ các phương trên trái đất, bởi thế mà tên gọi kim chỉ nam trong la bàn được hoán dụ để gọi cho toàn bộ chiếc la bàn. Về phương diện nghĩa bóng, chiếc kim chỉ nam vẫn là đại diện cho ý nghĩa chỉ đường lối, phương án.
Như thế, đằng sau những từ tưởng như quá quen thuộc chẳng có gì để khám phá lại chứa dựng những bí ẩn thú vị đến vậy. Với việc tìm hiểu kim chỉ nam là gì mong rằng đã thức nhận cho mỗi chúng ta biết rằng, ngôn ngữ của ta rất giàu và đẹp, đằng sau mỗi câu từ là những điều bí ẩn tuyệt vời để chúng ta khám phá. Điều này cũng đồng thời nhắc nhở rằng, trong cách sử dụng ngôn ngữ phải rất thận trọng để đảm bảo dùng từ sao cho chuẩn xác ý nghĩa mà nó biểu thị.
Tham gia bình luận ngay!