Bạn đã thực sự hiểu cụm từ chảy máu chất xám là gì chưa?

Trang vàng doanh nghiệp

1. Làm rõ khái niệm “Chảy máu chất xám là gì?”

Chảy máu chất xám là chỉ sự di chuyển hay di cư của một bộ phận nguồn nhân lực có chuyên môn cao từ các nước nghèo, chưa và đang phát triển sang các nước phát triển và tiến bộ hơn. Chảy máu chất xám hay tiếng Anh gọi là Brain drain.

Cụm từ này được rộ lên trong cộng đồng mạng cũng như trong các bản tin thời sự toàn quốc từ vụ việc của “Đường lên đỉnh Olympia”. Chúng ta chắc hẳn đã từng xem chương trình này và thấy rằng giải thưởng của chương trình là rất lớn, trong đó người thắng cuộc sẽ được hỗ trợ đi học tại nước ngoài. Tuy nhiên sau nhiều năm, người ta nhận thấy rằng, các nhà vô địch nói riêng và nguồn nhân lực chất lượng cao nói chung đều không trở về quê hương để đóng góp một phần cống hiến hay xây dựng đất nước. Họ hầu hết lựa chọn ở lại nước bạn để làm ăn. Vì những nguyên nhân nào gây ra vấn đề này.

Trên toàn thế giới, không chỉ riêng các nước phát triển mới có nguồn nhân lực chất lượng cao. Ở các nước đang và sẽ phát triển cũng tồn tại rất nhiều nguồn nhân lực chuyên nghiệp, tiến bộ và có tương lai phát triển cao trong tương lai. Tuy nhiên, để đáp ứng nhu cầu của nguồn nhân lực chất lượng cao và để tận dụng nguồn nhân lực chất lượng cao của quốc gia còn hạn chế. Vấn đề này liên quan mật thiết giữa sự phát triển của quốc gia và những cống hiến mà nguồn nhân lực được đề cao này mang lại.

Cống hiến của nguồn nhân lực chất lượng cao sẽ vô cùng hiệu quả nếu được tận dụng thích hợp. Chẳng hạn như, những lao động này có rất nhiều ý tưởng nghiên cứu, phát triển sản phẩm, công nghệ,... Để thực hiện điều này, họ cần sử dụng công cụ hỗ trợ hay chi phí hỗ trợ từ nhà nước, từ các nhà đầu tư. Tuy nhiên ở các nước đang phát triển, nhà nước dường như không đủ kinh phí để hỗ trợ các dự án tương lai, phục vụ cho quốc gia. Trước đây, hỗ trợ kinh phí từ các nhà đầu tư là rất hiếm nhưng hiện nay, thời đại xã hội ngày càng phát triển, đồng thời cũng nhận thức được vấn đề chảy máu chất xám. Do đó rất nhiều nhà đầu tư đã quyết định đầu tư cho hệ thống cũng như những thế hệ tương lai của đất nước trong các quá trình nghiên cứu tìm tòi. Điều này giúp giữ chân nguồn nhân lực chất lượng cao, giúp xây dựng quốc gia ngày càng phát triển. Cụ thể hơn về giải pháp và nguyên nhân mời các bạn đón đọc các mục tiếp theo.

Xem thêm: Tập đoàn alphabet

2. Tình trạng chảy máu chất xám ở một số nước

Tình trạng chảy máu chất xám đã diễn ra từ rất lâu và ở nhiều nước trên thế giới. Cụ thể, theo thống kê những năm 2002, có khoảng hơn 12 triệu người di chuyển đến các quốc gia phát triển hơn. Trong đó, đất nước được lựa chọn nhiều nhất đó chính là Mỹ với hơn 50% số người di cư lựa chọn. Bên cạnh đó, các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, hơn 30% nguồn nhân tài chất lượng cao của từng nước đã bị mất đi mỗi năm, có những quốc gia con số này còn lên tới hơn 60% như đất nước El Salvador. Hiện nay, không chỉ Mỹ được nguồn nhân lực chất lượng cao lựa chọn nữa mà nó bao trùm lên nhiều hệ thống các nước Châu Âu, Châu Á,... Điển hình các bạn có thể thấy như Mỹ, Canada, Thụy Điển, Đức, Nhật Bản, Singapo,...

Nói một chút về tình hình nước Nga, hiện đang là một nước đang rất phát triển và khiến nhiều người phải e ngại. Trước đây, thời ông bà, bố mẹ chúng ta đều lựa chọn nước Nga là nơi di cư. Tưởng chừng như Nga chưa bao giờ chịu tình trạng này. Tuy nhiên theo nghiên cứu, thời kỳ sau khi đất nước Liên Xô tan rã, chảy máu chất xám đã xuất hiện và trở thành một vấn nạn nghiêm trọng khiến các giới chức trách phải đau đầu. Theo thông tin tìm hiểu được, rất nhiều nhà nghiên cứu, nhà khoa học hay các chuyên gia, trí thức ở nhiều lĩnh vực đã quyết định “tạm biệt” nước Nga và di chuyển sang các nước phương Tây. Nhận thấy tình trạng vô cùng khẩn cấp này, chính phủ Nga đã đưa ra rất nhiều phương pháp để giải quyết như bổ sung ngân sách cho các nghiên cứu khoa học, sáng kiến công nghệ,... nhằm mục đích bảo vệ nguồn nhân tài. Hiện nay, chính phủ Nga vẫn tiếp tục duy trì giải pháp này và kết quả thu lại cũng khá khả quan.

Còn đối với Việt Nam, theo các thống kê đã được đưa ra, có hơn 80% du học sinh quyết định định cư ở nước ngoài thay vì trở về quê hương. Độ tuổi của các du học sinh này trải dài từ 15 tuổi đến 18 tuổi. Nhóm tuổi có nhận thức càng cao thì càng có khả năng “tạm biệt” quê hương và định cư cũng như cống hiến chất xám cho nước ngoài. Đây là một vấn nạn đáng buồn cho đất nước ta khi đất nước ta vẫn thuộc nhóm quốc gia đang phát triển. Nhà nước hiện nay cũng đã và đang tìm ra phương pháp giải quyết phù hợp cho vấn nạn chảy máu chất xám quốc gia này.

3. Tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến chảy máu chất xám

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến vấn nạn chảy máu chất xám như những lý do cá nhân, các vấn đề liên quan đến chính trị, đời sống khó khăn, nhu cầu việc làm,... đây hầu như đều là các nguyên nhân nội quốc gia. Các vấn đề nội quốc gia cũng là nguyên nhân chính dẫn đến vấn nạn chảy máu chất xám. Làm sao có thể làm việc trong môi trường không đủ điều kiện để phát huy năng lực hay thực hiện nghiên cứu? Có công bằng khi cống hiến rất nhiều chất xám nhưng quyền lợi nhận lại không như mong muốn? Môi trường làm việc thiếu sự chuyên nghiệp hay có quá ít môi trường làm việc chuyên nghiệp để phát huy tài năng?

Đó là những nguyên nhân chính dẫn đến việc nguồn nhân lực “từ bỏ” quốc gia và di chuyển sang quốc gia phát triển khác sống và làm việc. Không thể đổ mọi lỗi lầm hay trách nhiệm lên những lao động này. Quyền của con người là được sống và làm việc, tự quyết định cuộc sống của mình. Chảy máu chất xám không chỉ khiến chính các quốc gia đó thiếu nhân lực mà còn khó phát triển hay thời gian phát triển sẽ kéo dài hơn.

Dẫn đến tình trạng này một phần do trách nhiệm của nhà nước cũng như một số yếu tố khác. Mọi quốc gia đều đang cố gắng xây dựng để trở thành các quốc gia phát triển, từ đó cung cấp cho người dân cũng như người lao động mức sống tốt hơn. Tuy nhiên để thực hiện điều này, không chỉ cần đến các phương pháp giải quyết phù hợp của chính phủ mà còn phụ thuộc rất nhiều vào nguồn lao động chất lượng cao. Chỉ khi hai yếu tố này đạt được sự dung hòa cao nhất thì vấn nạn chảy máu chất xám sẽ được giải quyết hay hạn chế.

Xem thêm: Việc làm nhân viên kinh doanh

Thư xin việc làm

4. Ảnh hưởng của chảy máu chất xám 

• Tác động tốt: Những nhân lực lao động có điều kiện học tập làm việc ở môi trường chuyên nghiệp hơn. Họ có thể phát huy được khả năng của mình tối đa và nhận được quyền lợi xứng đáng. Đương nhiên họ thành công sẽ gửi một số tiền về cho gia đình để buôn bán làm ăn, xây nhà,... Đây cũng là một cách giúp quốc gia có thêm vốn đầu tư để phát triển. 
• Tác động xấu: Đương nhiên quốc gia đó sẽ mất đi nguồn nhân lực chất lượng cao, mất đi nguồn vốn nhân lực tốt cho sự phát triển về kinh tế, kỹ thuật,... Việc đã là nước kém phát triển hay đã và đang phát triển để phấn đấu lên các nước tiên tiến là một việc khá lâu. Việc cố gắng để bắt kịp tiến độ của các nước tiên tiến sẽ là câu chuyện của vài chục năm hay trăm năm nữa.

5. Biện pháp để giải quyết vấn đề chảy máu chất xám quốc gia

Chung quy lại chỉ có một vài biện pháp có khả năng cao và cũng đang được các chính phủ, quốc gia thực hiện. Như đã đề cập bên trên, giải pháp được đặt ra cần dung hòa mối quan hệ giữa nguồn nhân lực và chính phủ, quốc gia.

- Thứ nhất về phần các nhà chức trách. Các nhà chức trách cần đề ra những chính sách nhằm nâng cao môi trường làm việc cũng như cơ hội nghiên cứu khoa học, công nghệ. Đầu tư nhiều hơn cho nguồn nhân lực chất lượng cao về quyền lợi, mức lương và các yếu tố liên quan khác.

- Thứ hai là trách nhiệm của thế hệ tiếp theo của đất nước. Chủ trương và chính sách của nhà nước sẽ không hiệu quả hay không phát huy được nếu thế hệ trẻ chất lượng cao không có trách nhiệm hay tâm lý xây dựng cho đất nước.

Qua những chia sẻ trên đây, mong rằng bạn đã hiểu được chảy máu chất xám là gì. Chúng tôi mong rằng, sau khi đọc xong bài viết, thế hệ trẻ tương lai sẽ có cái nhìn và suy nghĩ về vấn đề này.